درمانی که بیماران را از آستانه مرگ به زندگی برمی‌گرداند
در سال‌های اخیر، یکی از پیشرفته‌ترین دستاوردهای پزشکی در درمان سرطان، "سلول‌درمانی CAR-T" بوده است. این روش درمانی انقلابی، امیدی تازه برای بیمارانی است که سایر درمان‌ها را بی‌نتیجه تجربه کرده‌اند. پزشکان از نتایج شگفت‌انگیز آن متحیر شده‌اند؛ تومورهایی که طی چند روز یا چند هفته ناپدید می‌شوند و بیمارانی که در آستانه مرگ بودند، به زندگی بازمی‌گردند.
CAR-T چیست و چگونه عمل می‌کند؟
سلول‌درمانی CAR-T (گیرنده کایمریک آنتی‌ژن) روشی است که در آن، سلول‌های T سیستم ایمنی بیمار استخراج شده و در آزمایشگاه به گونه‌ای مهندسی می‌شوند که توانایی شناسایی و نابود کردن سلول‌های سرطانی را پیدا کنند. این سلول‌ها سپس به بدن بازگردانده می‌شوند تا به‌طور اختصاصی به سلول‌های سرطانی حمله کنند.
موفقیت‌هایی باورنکردنی در درمان سرطان‌های خونی
از زمان تأیید این درمان توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۲۰۱۷، CAR-T توانسته در درمان سرطان‌های خون مانند لوسمی، لنفوم و میلوما نتایج چشمگیری داشته باشد. به گفته‌ی دکتر رابرت ماجنر، برخی بیماران که در مراحل پایانی بیماری بودند و همه درمان‌های ممکن را امتحان کرده بودند، پس از دریافت CAR-T تنها ظرف چند روز علائم بهبودی کامل را نشان دادند و حتی توانستند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند.
دکتر اریک اسمیت از مرکز دانا-فاربر می‌گوید:
«ما در همان مراحل ابتدایی، با پاسخ‌هایی مواجه شدیم که کاملاً شوکه‌کننده بود. بیمارانی که حتی دچار فلجی شده بودند، با دریافت CAR-T دوباره توانایی حرکتی خود را به دست آوردند.»
چرا CAR-T متفاوت است؟
بر خلاف شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، CAR-T نوعی پلتفرم زنده و قابل برنامه‌ریزی است. یعنی می‌توان سلول‌های T را به‌گونه‌ای مهندسی کرد که به اهداف خاصی در بدن حمله کنند. این ویژگی باعث شده که دانشمندان به‌طور پیوسته در حال گسترش کاربردهای CAR-T برای درمان انواع دیگر سرطان‌ها، بیماری‌های خودایمنی و حتی عفونت‌های مزمن باشند.
چالش‌ها و آینده
با اینکه این درمان نتایج فوق‌العاده‌ای داشته، اما کامل و بی‌نقص نیست. برخی بیماران پاسخ نمی‌دهند و برخی دچار عوارض جانبی جدی مانند:
سندرم آزادسازی سایتوکاین‌ها (تب، تهوع، توهم)
نوروتوکسیسیتی (گیجی، تشنج یا حتی کما)
مطالعات نشان می‌دهند که حدود ۱۲٪ از مرگ‌های غیرسرطانی در بیماران CAR-T به دلیل همین عوارض رخ داده است. با این حال، متخصصان معتقدند که با پیشرفت فناوری و مهندسی سلول‌ها، این عوارض قابل کنترل‌تر خواهد شد.
آیا می‌توان CAR-T را زودتر در روند درمان به کار گرفت؟
دکتر دیوید آویگان، از مرکز سرطان بث‌ایزرائیل، معتقد است که استفاده از CAR-T در مراحل اولیه‌تر بیماری می‌تواند مؤثرتر باشد، چرا که سلول‌های T بیمار هنوز سالم و فعال هستند. در حال حاضر، این درمان عمدتاً در مراحل پایانی به‌کار می‌رود؛ اما تحقیقات نشان می‌دهد که در صورت استفاده زودهنگام، نتایج بهتر و پایدارتری حاصل می‌شود.
جمع‌بندی: درمانی که امید را زنده کرد
سلول‌درمانی CAR-T هنوز در حال تکامل است، اما همین حالا هم جان هزاران بیمار را نجات داده و آینده‌ای روشن‌تر برای درمان سرطان ترسیم کرده است. با ادامه تحقیقات، این روش می‌تواند نه تنها درمانی برای سرطان‌های خونی، بلکه ابزاری قدرتمند در برابر تومورهای جامد و بیماری‌های دیگر باشد.
