مقدمه
در سال‌های اخیر، صنعت بیوتکنولوژی چین با رشد چشمگیری روبرو شده است و این کشور توانسته است به یکی از قطب‌های اصلی نوآوری در زمینه داروهای پیشرفته و درمان‌های هدفمند تبدیل شود. سازمان ملی فرآورده‌های دارویی چین (NMPA) به عنوان نهاد ناظر دارویی این کشور، به تازگی چهار داروی جدید را تأیید کرده که هر یک نوآوری‌های مهمی در حوزه درمان سرطان و بیماری‌های التهابی به شمار می‌آیند.
از میان این چهار دارو، تأیید دارویی به نام Ifupinostat (BEBT-908) اهمیت ویژه‌ای دارد چرا که این دارو نخستین مهارکننده دوگانه HDAC/PI3K در جهان است که برای درمان بیماران مبتلا به لنفوم سلول B بزرگ (Diffuse Large B-Cell Lymphoma - DLBCL) با پیشینه درمانی ناموفق تأیید شده است.
لنفوم سلول B بزرگ و چالش‌های درمانی
لنفوم سلول B بزرگ، شایع‌ترین نوع لنفوم غیرهوچکین است که درمان آن در مراحل پیشرفته و مقاوم، همچنان چالشی بزرگ برای متخصصان انکولوژی محسوب می‌شود. روش‌های درمانی کلاسیک شامل شیمی‌درمانی، ایمنی‌درمانی با آنتی‌بادی ریتوکسیماب و درمان‌های پیشرفته‌تر مانند CAR-T سل تراپی هستند. با وجود پیشرفتهای چشمگیر، هنوز بخش قابل توجهی از بیماران به درمان‌های موجود پاسخ نمی‌دهند یا پس از مدتی دچار عود بیماری می‌شوند.
معرفی Ifupinostat و مکانیسم عمل آن
Ifupinostat یک داروی مولکول کوچک با خاصیت مهار همزمان دو مسیر مهم سلولی است: آنزیم‌های HDAC (Histone Deacetylase) و PI3K (Phosphoinositide 3-kinase). هر دو این مسیرها نقش مهمی در تنظیم بیان ژن، چرخه سلولی و بقای سلول‌های سرطانی دارند.
HDAC: این آنزیم‌ها باعث حذف گروه‌های استیل از هیستون‌ها می‌شوند و با تغییر ساختار کروماتین، دسترسی به ژن‌ها را تنظیم می‌کنند. مهار HDAC منجر به بازگشت بیان ژن‌های سرکوب شده و القای آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی شده) در سلول‌های سرطانی می‌شود.
PI3K: این مسیر سیگنال‌دهی از طریق تنظیم رشد و بقای سلول‌ها اهمیت دارد و اغلب در سرطان‌ها بیش‌فعال می‌شود.
ایفوپینوستات با مهار همزمان این دو مسیر، اثرات ضدتوموری قدرتمندی ایجاد می‌کند که تاکنون در قالب داروهای ترکیبی جداگانه امکان‌پذیر بود اما در اینجا با یک مولکول انجام می‌شود.
نتایج بالینی و کارآزمایی‌ها
در مطالعه فاز ۲b، Ifupinostat نرخ پاسخ کلی (ORR) حدود ۳۳.۸٪ را نشان داد که پس از تعدیل داده‌ها به دلیل تأثیرات پاندمی کووید-۱۹ به ۵۳.۶٪ رسید. برای مقایسه، در درمان‌های CAR-T نرخ پاسخ حدود ۷۰٪ گزارش شده است اما این مقایسه‌ها به دلیل تفاوت در ویژگی‌های بیماران و پروتکل‌های آزمایشی محدودیت دارد.
یکی از نکات برجسته این دارو، اثربخشی آن در بیمارانی است که قبلاً به درمان‌های CAR-T و آنتی‌بادی‌های دوگانه پاسخ نداده‌اند؛ در این گروه، نرخ پاسخ تعدیل‌شده به ۶۷٪ رسید که نویدبخش جایگزینی یا مکملی موثر است.
از نظر اقتصادی، Ifupinostat به عنوان دارویی مولکول کوچک با هزینه تولید و مصرف کمتر نسبت به درمان‌های سلولی، گزینه مقرون به صرفه‌تری برای بیماران و سیستم‌های درمانی است.
شرکت BeBetter Med در حال انجام مطالعه فاز ۳ ترکیبی از Ifupinostat با ریتوکسیماب در خط دوم درمان DLBCL است. نتایج اولیه فاز ۱b این ترکیب نرخ پاسخ ۷۶.۲٪ را نشان داده است که بسیار امیدوارکننده است.
سایر داروهای جدید تأییدشده در چین
علاوه بر Ifupinostat، سه داروی دیگر نیز اخیراً توسط NMPA تأیید شده‌اند:
Tibremciclib: هشتمین مهارکننده CDK4/6 در چین برای درمان سرطان پستان HR+ HER2- پس از پیشرفت بیماری در درمان هورمونی. این دارو عملکرد مشابه با Verzenio دارد اما با میزان مهار کمتر CDK9.
Suvemcitug: آنتی‌بادی ضد VEGF که برای سرطان تخمدان مقاوم به درمان پلاتین استفاده می‌شود. در مطالعه فاز ۳، این دارو خطر پیشرفت بیماری یا مرگ را ۵۴٪ کاهش داد.
Firsekibart: دارویی بیولوژیک برای درمان حملات حاد نقرس در بیمارانی که به درمان‌های ضدالتهاب غیر استروئیدی و کلشیسین پاسخ نمی‌دهند. این دارو مسیر IL-1β را هدف قرار می‌دهد.
جایگاه چین در صنعت دارویی جهانی
چین در سال‌های اخیر با تمرکز بر نوآوری و توسعه داروهای هدفمند و بیولوژیک، جایگاهی مهم در صنعت جهانی داروسازی پیدا کرده است. نمونه‌های موفقی مانند داروی Ivonesimab (اولین آنتی‌بادی دوگانه PD-1xVEGF) که برای درمان سرطان ریه تأیید شده‌اند، بیانگر قدرت نوآوری این کشور هستند.
همکاری‌های میلیارد دلاری بین شرکت‌های بزرگ دارویی جهانی و شرکت‌های چینی نشان از اعتماد و اهمیت رو به رشد این بازار دارد.
تاثیر بر گردشگری سلامت و اعزام بیمار به چین
با توجه به پیشرفتهای چشمگیر چین در تولید داروهای نوین و تأیید سریع آن‌ها توسط نهادهای نظارتی، این کشور به مقصدی جذاب برای بیماران بین‌المللی تبدیل شده است. درمان‌های پیشرفتهای که در کشورهای دیگر با هزینه‌های بسیار بالا یا با دسترسی محدود ارائه می‌شوند، اکنون در چین با کیفیت بالا و هزینه کمتر قابل دریافت هستند.
وب‌سایت‌های تخصصی مانند CARTCELLTHERAPY.IR می‌توانند به عنوان راهنمایی مطمئن برای اعزام بیماران به مراکز معتبر چین نقش ایفا کنند و اطلاعات کاملی درباره درمان‌های جدید، هزینه‌ها و روند پذیرش فراهم آورند.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
تأیید داروی Ifupinostat به عنوان نخستین مهارکننده ترکیبی HDAC/PI3K در جهان نشان‌دهنده توانمندی‌های روزافزون چین در حوزه داروهای نوآورانه است. این دارو نویدبخش بهبود کیفیت زندگی بیماران لنفوم مقاوم است و می‌تواند به عنوان گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر در مقابل درمان‌های گران‌قیمت CAR-T مطرح شود.
همزمان با پیشرفت و تأیید سایر داروهای هدفمند، چین در حال شکل دادن به آینده درمان‌های سرطان و بیماری‌های التهابی است و نقش خود را به عنوان قطب نوآوری در بیوتکنولوژی تثبیت می‌کند.
این روند نویدبخش فرصت‌های بی‌شماری برای بیماران، پزشکان و سرمایه‌گذاران در حوزه سلامت و گردشگری پزشکی است و انتظار می‌رود در سال‌های آتی شاهد گسترش این موفقیت‌ها و افزایش همکاری‌های بین‌المللی باشیم.
