سرطان معده — تعریف، تشخیص و گزینه‌های درمانی پیشرفته

اپیدمیولوژی و اهمیت بالینی

سرطان معده یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در سطح جهان است و بار بیماری در برخی مناطق آسیا به‌ویژه شرق آسیا بالاست. شیوعِ مبتلایان با سرطان معده وابسته به عوامل محیطی، عفونت H. pylori و عادات غذایی است. تشخیص زودهنگام شانس درمان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

علل و عوامل خطر

• عفونت مزمن Helicobacter pylori
• رژیم غذایی شور، ترشیجات، و کمبود مصرف میوه و سبزی
• سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی (مثلاً CDH1 جهش)
• سیگار کشیدن و الکل
• گاستریت آتروفیک و پولیپ‌های پیش‌سرطانی
• سن بالاتر و جنسیت مرد

طبقه‌بندی پاتولوژیک و مولکولی

شایع‌ترین نوع آدنوکارسینومای معده است. طبقه‌بندی کلینیکی/پاتولوژیک شامل تهاجمی/نفوذی، درمجموعه Laurén (intestinal vs diffuse) و تعیین وضعیت HER2، MSI، EBV و پروفایل‌های ژنتیکی می‌شود که در انتخاب درمان هدفمند و ایمونوتراپی نقش دارند.

علائم بالینی و ارائه بیماری

علائم اولیه می‌تواند غیر اختصاصی باشد: درد یا ناراحتی شکمی، ناراحتی بعد از غذا، کاهش وزن، بی‌اشتهایی، تهوع یا استفراغ، و خونریزی گوارشی که با کم‌خونی تظاهر می‌یابد. در مراحل پیشرفته ممکن است انسداد، نفخ و متاستاز کبد یا صفرا دیده شود.

تشخیص و ارزیابی مرحله‌ای

تشخیص پایه شامل اندوسکوپی فوقانی با بیوپسی است. ارزیابی مرحله‌ای برای تصمیم‌گیری درمانی شامل CT شکم/قفسه سینه، EUS (در موارد موضعی برای تعیین عمق نفوذ)، PET‑CT در موارد انتخابی، و تست‌های آزمایشگاهی (CBC, LFTs) و ارزیابی عملکرد کلیوی است. تست‌های مولکولی (HER2, MSI, EBV, NGS) برای تعیین درمان هدفمند و نقش ایمونوتراپی انجام می‌شود.

سیستم بندی و اهمیت آن

سیستم TNM یکی از پایه‌ای‌ترین سیستم‌ها برای تعیین مرحله بیماری است. مرحله‌بندی طیف تصمیم‌گیری از جراحی قابل‌درمان محلی تا نیاز به درمان سیستمیک و مراقبت تسکینی را مشخص می‌کند.

گزینه‌های درمانی — استاندارد و نوین

درمان انتخابی براساس مرحله و وضعیت مولکولی انجام می‌شود. در مراکز پیشرفته چین ترکیبی از روش‌ها و کارآزمایی‌ها ارائه می‌شود:

• جراحی رادیکال — گاسترکتومی جزئی یا کامل با برداشتن گره‌های لنفاوی در موارد مناسب؛ جراحی لاپاراسکوپی و رباتیک برای تومورهای انتخابی ارائه می‌شود.
• شیمی‌درمانی سیستمیک — به‌عنوان درمان کمکی (adjuvant) یا نئوآدجوانت؛ رژیم‌های استاندارد شامل ترکیبات فلوئورپیریمید و پلاتین هستند.
• پرتودرمانی — عمدتاً در تومورهای محلّی پیشرفته یا به‌عنوان کمکی در برخی پروتکل‌ها استفاده می‌شود.
• درمان هدفمند — برای بیماران HER2‑positive، تراستوزوماب (trastuzumab) و داروهای هدفمند دیگر کاربرد دارند.
• ایمونوتراپی — نقش رو به رشد دارد؛ بیماران MSI‑High یا با بار تومور بالا ممکن است پاسخ خوبی به مهارکننده‌های PD‑1/PD‑L1 نشان دهند؛ در چین این گزینه‌ها و کارآزمایی‌ها در دسترس هستند.
• CAR‑T و ایمن‌درمانی سلولی — هرچند CAR‑T به‌طور عمده در سرطان‌های خونی به‌کار رفته، مراکز تحقیقاتی و برخی بیمارستان‌های پیشرفته چین مطالعات و پروتکل‌های CAR‑T مهندسی‌شده علیه آنتی‌ژن‌های اختصاصی معده یا تومورهای جامد را اجرا یا بررسی می‌کنند؛ ترکیب ایمن‌درمانی سلولی با سایر روش‌ها در کارآزمایی‌ها بررسی شده و نتایج اولیه در برخی زیرگروه‌ها نویدبخش است.
• درمان‌های ترکیبی و کارآزمایی‌های بالینی — ترکیب ایمن‌درمانی با شیمی‌درمانی یا داروهای هدفمند، استفاده از آنتی‌بادی‌های ثانویه و رویکردهای شخصی‌سازی‌شده مبتنی بر پروفایل ژنتیکی.
• مراقبت حمایتی — کنترل درد، تغذیه تخصصی، مدیریت انسداد و پشتیبانی روانی اجتماعی بخش مهمی از مسیر درمان است.

مرکز ما برای بیماران بین‌المللی مسیر ارزیابی مولکولی، معرفی به کارآزمایی مناسب و هماهنگی پذیرش و درمان را فراهم می‌کند.

نکات ویژه و تصمیم‌گیری بالینی

• تصمیم‌گیری میان نئوآدجوانت شیمی‌درمانی و جراحی مستقیم بر اساس اندازه تومور، نفوذ دیواره و وضعیت گره‌ها انجام می‌شود.
• برای بیماران HER2‑positive، ترکیب تراستوزوماب با شیمی‌درمانی استانداردِ مراقبت است.
• در بیماران MSI‑High یا EBV‑positive، ایمونوتراپی می‌تواند نقش درمانی برجسته‌ای داشته باشد.
• پیشنهاد آزمایش‌های جامع NGS برای شناسایی اهداف درمانی و گزینه‌های کارآزمایی بالینی.

مسیر ارجاع و اعزام بیمار

فرآیند معمول شامل: ارسال پرونده پزشکی و تصاویر، بررسی مولکولی و پاتولوژی، مشاوره چندرشته‌ای در مرکز مقصد، پیشنهاد برنامه درمانی و هماهنگی پذیرش و سفر است. برای ارسال پرونده از طریق فرم مشاوره، از دکمه زیر استفاده کنید؛ در صورت نیاز می‌توانیم هماهنگی‌های بیشتر (ویزای پزشکی، ترجمه مدارک) را نیز انجام دهیم.