سرطان پانکراس یکی از مقاوم‌ترین و کشنده‌ترین انواع سرطان‌ها به شمار می‌رود. در بسیاری از موارد، این سرطان در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود و درمان‌های رایج مانند جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی تأثیرات محدودی بر بقا و کیفیت زندگی بیماران دارند.
در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه ایمونوتراپی و به ویژه استفاده از واکسن‌های mRNA شخصی‌سازی‌شده برای مقابله با سرطان‌های مهاجم، از جمله سرطان پانکراس، حاصل شده است. این نوآوری‌ها در برخی از بیمارستان‌های پیشرو در جهان، از جمله در چین و به‌ویژه در شهر شانگهای، به مرحله‌ی بالینی رسیده‌اند.
چگونه واکسن mRNA در درمان سرطان پانکراس عمل می‌کند؟
واکسن‌های mRNA سرطان با واکسن‌های معمولی تفاوت دارند. این واکسن‌ها نه برای پیشگیری، بلکه برای درمان سرطان طراحی می‌شوند. اساس کار آن‌ها بر تحریک پاسخ ایمنی اختصاصی سلول‌های T علیه سلول‌های توموری است.
مراحل تولید و عملکرد:
شناسایی نئوآنتی‌ژن‌ها: پس از برداشت تومور، DNA و RNA آن به طور دقیق توالی‌یابی می‌شود. نئوآنتی‌ژن‌هایی که مختص تومور فرد هستند، شناسایی می‌شوند.
ساخت واکسن mRNA شخصی‌سازی‌شده: براساس نئوآنتی‌ژن‌های منتخب، واکسن mRNA ویژه‌ی همان بیمار تولید می‌شود.
تزریق واکسن: پس از تزریق، سلول‌های بدن پروتئین‌های نئوآنتی‌ژن را بیان می‌کنند و در نتیجه سیستم ایمنی بیمار به طور هدفمند علیه سلول‌های سرطانی فعال می‌شود.
شواهد علمی و نتایج کارآزمایی‌ها
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۳ در مجله Nature منتشر شد، واکسن mRNA شخصی‌سازی‌شده به نام Autogene Cevumeran در بیماران مبتلا به سرطان پانکراس مرحله‌ی اولیه پس از جراحی مورد ارزیابی قرار گرفت.
بیش از ۵۰٪ از بیماران پاسخ ایمنی قابل‌توجهی در سلول‌های T نشان دادند.
این پاسخ ایمنی با کاهش خطر عود بیماری و افزایش مدت زمان بقای بدون پیشرفت بیماری همراه بود.
بیماران دارای پاسخ ایمنی مثبت، در مقایسه با بیماران فاقد پاسخ ایمنی، بقای بسیار بهتری داشتند.
ایمنی درمان مناسب گزارش شد و عوارض جانبی عمدتاً خفیف تا متوسط بودند.
این داده‌ها نشان می‌دهد که واکسن‌های mRNA می‌توانند به یک جزء مؤثر در درمان چندوجهی سرطان پانکراس تبدیل شوند.
بیمارستان Zhongshan در شانگهای؛ پیشگام در درمان‌های نوین
بیمارستان Zhongshan، وابسته به دانشگاه Fudan در شانگهای، یکی از مراکز برجسته در آسیا برای درمان سرطان‌های دستگاه گوارش، به‌ویژه سرطان پانکراس، محسوب می‌شود.
ویژگی‌های بیمارستان:
یکی از مراکز ملی پیشرو در ایمونوتراپی سرطان‌های گوارشی در چین
زیرساخت‌های پیشرفته برای توالی‌یابی ژنومی و ساخت واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده
همکاری علمی با مراکز جهانی مانند MSK نیویورک و BioNTech
انجام سالانه بیش از ۱۲۰۰ جراحی پیشرفته پانکراس
میزبان کارآزمایی‌های بالینی در حوزه‌ی واکسن‌های mRNA و سایر درمان‌های هدفمند
پذیرش بیماران بین‌المللی از سراسر آسیا، خاورمیانه و اروپا
چالش‌ها و افق آینده
علی‌رغم نتایج امیدبخش، باید به محدودیت‌ها و چالش‌های این فناوری نوپا نیز توجه داشت:
واکسن‌های mRNA هنوز در مراحل کارآزمایی‌های بالینی اولیه قرار دارند و برای تأیید نهایی به مطالعات فاز ۲ و ۳ در جمعیت‌های بزرگ‌تر نیاز است.
تنوع نئوآنتی‌ژن‌های تومور و فرار ایمنی برخی تومورها می‌تواند پاسخ به درمان را محدود کند.
هزینه و زمان تولید واکسن‌های کاملاً شخصی‌سازی‌شده هنوز بالا است.
با این حال، پیشرفت‌های سریع در فناوری تولید mRNA و استفاده از هوش مصنوعی برای طراحی بهینه نئوآنتی‌ژن‌ها نوید می‌دهد که این موانع در سال‌های آینده به میزان قابل توجهی رفع شوند.
نتیجه‌گیری
واکسن mRNA برای درمان سرطان پانکراس یک حوزه‌ی در حال رشد است که می‌تواند آینده‌ی درمان این سرطان را متحول کند. چین، و به ویژه بیمارستان Zhongshan در شانگهای، در خط مقدم این پیشرفت‌ها قرار دارند و فرصت‌های جدیدی برای بیماران در سراسر جهان فراهم می‌آورند.
ترکیب واکسن mRNA با درمان‌های استاندارد (جراحی + شیمی‌درمانی + ایمونوتراپی) احتمالاً در آینده به رویکردی کلیدی در درمان سرطان پانکراس تبدیل خواهد شد.
واکسن mRNA سرطان پانکراس، درمان جدید سرطان پانکراس، ایمونوتراپی سرطان پانکراس، بیمارستان Zhongshan شانگهای، درمان‌های هدفمند سرطان، واکسن mRNA شخصی‌سازی‌شده، اعزام بیمار به شانگهای، سرطان لوزالمعده، گردشگری سلامت، انکولوژی مدرن در چین
