چکیده: ورود به عصر نوین در درمان سرطان پیشرفته پستان
در سال ۲۰۲۵، درمان سرطان پیشرفته پستان وارد مرحله‌ای تحول‌آفرین شده است. پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه پزشکی دقیق (Precision Medicine)، درمان‌های هدفمند، ایمونوتراپی و درمان‌های سلولی موجب شده‌اند که بیماران مبتلا به سرطان متاستاتیک پستان بتوانند از درمان‌هایی شخصی‌سازی‌شده، مؤثر و امیدبخش بهره‌مند شوند.
از تصمیم‌گیری‌های درمانی مبتنی بر هوش مصنوعی گرفته تا استفاده از سلول‌های CAR T، امروزه گزینه‌هایی در اختیار پزشکان و بیماران قرار دارد که چشم‌انداز درمان سرطان پستان را به کلی تغییر داده‌اند. در این مقاله، آخرین و مؤثرترین روش‌های درمانی سرطان پستان در سال ۲۰۲۵ معرفی شده‌اند که به طور خاص برای مراحل پیشرفته و عودکننده این بیماری طراحی شده‌اند.
رویکردهای درمانی جدید سرطان پیشرفته پستان در سال ۲۰۲۵
۱. هورمون‌درمانی در بیماران با گیرنده‌های هورمونی مثبت (ER+/PR+/HER2-)
در بیمارانی که گیرنده‌های استروژن یا پروژسترون مثبت دارند و HER2 منفی هستند، هورمون‌درمانی پایه اصلی درمان محسوب می‌شود:
- در مراحل اولیه بیماری: درمان جراحی به همراه هورمون‌درمانی کمکی (Adjuvant Therapy) برای درمان قطعی
- در مراحل پیشرفته: استفاده از هورمون‌درمانی به همراه درمان‌های هدفمند برای افزایش طول عمر و حفظ کیفیت زندگی
اصول کلیدی در این رویکرد:
- انتخاب روش درمانی بر اساس زیست‌شناسی تومور، وضعیت هورمونی، وضعیت یائسگی و شرایط بالینی بیمار
- پایش مداوم عوارض جانبی داروها و تنظیم روش درمانی برای کنترل بلندمدت
۲. درمان خط اول در سرطان پستان عودکننده یا متاستاتیک
هورمون‌درمانی به همراه داروهای هدفمند
هدف: به تعویق انداختن یا اجتناب از شیمی‌درمانی، به ویژه در بیمارانی که فاقد بحران احشایی هستند یا بیماری‌شان با سرعت بالا پیشرفت نمی‌کند.
درمان استاندارد: مهارکننده‌های CDK4/6 + هورمون‌درمانی
- داروهای CDK4/6: پالبو‌سیکلیب (Palbociclib)، آبما‌سیکلیب (Abemaciclib)، ریبو‌سیکلیب (Ribociclib)
- ترکیب دارویی برای بیماران مختلف:
- پیش‌یائسه‌ای: مهارکننده CDK4/6 + تاموکسیفن یا بازدارنده آروماتاز (AI) + سرکوب عملکرد تخمدان (OFS)
- پس‌یائسه‌ای: مهارکننده CDK4/6 + AI مانند لتروزول یا به همراه فولواسترنت
سایر گزینه‌ها:
- فولواسترنت به‌تنهایی: در بیمارانی که نسبت به AI مقاومت دارند
- بیماران دارای جهش PIK3CA: ترکیب آلپلی‌سیب + فولواسترنت
- مهارکننده‌های mTOR مانند اورولیموس: در بیماران مقاوم به AI با پایش دقیق عوارضی چون ذات‌الریه و التهاب دهان
۳. درمان‌های خط دوم و بعد از آن
- تنظیم مجدد هورمون‌درمانی: جایگزینی داروهای هورمونی در صورت مقاومت (مثلاً پس از مقاومت به AI، استفاده از فولواسترنت)
- شیمی‌درمانی: در صورت عدم پاسخ به هورمون‌درمانی یا پیشرفت سریع تومور. گزینه‌ها:
- پکلیتاکسل
- کپ‌سیتابین
- جمسیتابین
- درمان‌های جدید در دست تحقیق:
- گیرادسترنت (Giredestrant): تخریب‌کننده گیرنده استروژن برای تومورهای دارای جهش ESR1
- ایمونوتراپی: استفاده ترکیبی از مهارکننده‌های PD-1 با شیمی‌درمانی هنوز در حال تحقیق بوده و شواهد کافی ندارد
۴. درمان حمایتی و مدیریت علائم در سرطان پیشرفته پستان
- مدیریت متاستاز استخوانی:
- استفاده از بیس‌فسفونات‌ها مانند اسید زولدرونیک
- یا دنوسوماب برای پیشگیری از شکستگی و درد استخوان
- مدیریت عوارض جانبی درمان‌های هورمونی:
- گرگرفتگی، پوکی استخوان (مکمل‌های کلسیم و ویتامین D + اسید زولدرونیک)، اختلال چربی خون
- CDK4/6 ممکن است باعث نوتروپنی (کاهش نوتروفیل‌ها) و خستگی شود که نیاز به پایش منظم دارد
۵. ملاحظات در گروه‌های خاص از بیماران
ارزیابی وضعیت یائسگی
- پیش‌یائسه‌ای: چرخه قاعدگی منظم، FSH پایین
- پس‌یائسه‌ای: قطع قاعدگی برای بیش از ۱۲ ماه و افزایش سطح FSH
سرطان پستان مرتبط با بارداری
- تاموکسیفن و بازدارنده‌های آروماتاز در بارداری ممنوع‌اند
- درمان پس از زایمان آغاز می‌شود
آزمایش ژنتیکی
- بررسی وجود جهش‌های PIK3CA، ESR1، BRCA1/2 برای تعیین مناسب‌ترین روش هدفمند درمان
پایش و بررسی‌های منظم
- سونوگرافی پستان، سی‌تی‌اسکن قفسه سینه، اسکن استخوان برای تشخیص عود یا متاستاز
۶. نوآوری‌های پیشرفته در سال ۲۰۲۵
۱. گسترش کاربرد مهارکننده‌های CDK4/6
- تأیید استفاده از آبما‌سیکلیب در درمان کمکی (adjuvant) بیماران پرخطر با سرطان اولیه
۲. درمان اپی‌ژنتیکی
- آزمایش‌های بالینی ترکیب مهارکننده‌های HDAC با هورمون‌درمانی در حال اجرا هستند
۳. پزشکی شخصی‌سازی‌شده
- استفاده از بیوپسی مایع (ctDNA) برای ردیابی جهش‌های تومور به صورت پویا و تنظیم آنی درمان
۷. نقطه عطف در درمان سلولی: درمان CAR-T برای تومورهای جامد
BZD1901: درمان CAR-T هدفمند برای تومورهای پیشرفته مثبت به مزوتلین (Mesothelin)
تعریف BZD1901
- اولین درمان CAR-T در جهان است که قادر به ترشح خودکار نانوبادی PD-1 می‌باشد؛ این ویژگی باعث افزایش دوام و اثربخشی سلول‌های CAR-T در محیط تومور می‌شود
- هدف درمانی: مزوتلین، پروتئینی که در حدود ۵۰٪ از تومورهای سینه و بسیاری از تومورهای جامد دیگر بیان می‌شود
نتایج کلینیکی مهم:
- انجام شده طبق اصول GCP (عمل بالینی خوب)
- نرخ کنترل بیماری (DCR): ۱۰۰٪ در بیماران مزوتلیوما
- نرخ پاسخ‌دهی کلی (ORR): ۶۳.۶٪ شامل:
- ۱ پاسخ کامل (CR): پایدار تا ۲۴ ماه
- ۶ پاسخ نسبی (PR)
- بدون هیچ‌گونه عارضه شدید در طول مطالعات بالینی
اهمیت علمی و کاربردی
- مزوتلین در انواع سرطان‌ها از جمله ریه، معده، لوزالمعده، تخمدان و پستان بیان می‌شود
- نانوبادی PD-1 کمک می‌کند سلول‌های CAR-T بتوانند در محیط سرکوب‌گر تومور مقاومت کنند و عملکرد مؤثرتری داشته باشند
کاربرد در سرطان پستان
- به‌ویژه برای سرطان پستان سه‌گانه منفی (TNBC) که دارای بیان مزوتلین هستند، امیدی بزرگ محسوب می‌شود
- روشی نوین برای غلبه بر چالش‌های ایمنی‌درمانی تومورهای جامد نظیر نفوذ ضعیف سلول‌های T و فرار ایمنی
۸. آینده درمان: فراتر از BZD1901
- آزمایش‌های بیشتر برای بررسی اثربخشی BZD1901 در سایر سرطان‌های مزوتلین‌مثبت در جریان است
- بررسی ترکیب درمان با مهارکننده‌های ایمنی و شیمی‌درمانی
- بخشی از برنامه Bai Ze Plan که هدف آن دسترسی ۶۰٪ از بیماران به درمان‌های سلولی پیشرفته طی یک دهه آینده است
- همسو با اهداف جهانی برای افزایش نرخ بقاء بیماران سرطانی
جمع‌بندی نهایی
در سال ۲۰۲۵، درمان سرطان پیشرفته پستان وارد مرحله‌ای نوین و امیدبخش شده است. از داروهای CDK4/6 و ترکیب‌های هورمون‌درمانی هدفمند گرفته تا درمان‌های نوین CAR-T مانند BZD1901، همه و همه نشانه‌هایی از گذار از درمان‌های سنتی به سمت پزشکی فردمحور و ایمنی‌درمانی هوشمند هستند.
امروزه بیماران و پزشکان گزینه‌های مؤثرتری برای کنترل، بهبود و حتی درمان سرطان متاستاتیک پستان در اختیار دارند—چیزی که تا همین چند سال پیش غیرممکن به نظر می‌رسید.
نویسنده: دکتر نیشانت میتال (PhD)
تاریخ انتشار: ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵
